Dla uczczenia pamięci bohaterskich żołnierzy Września, jeńców Kozielska, Ostaszkowa i Starobielska pomordowanych przez władze sowieckie w Katyniu i inych miejscach kaźni

Wiosną 1940 r., wykonując uchwałę Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 r., sowiecka policja polityczna – NKWD ZSRS – wymordowała blisko 22 tys. obywateli Rzeczypospolitej. Było wśród nich 14,5 tys. jeńców wojennych – oficerów i policjantów – z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz 7,3 tys. więźniów aresztowanych w okupowanej przez ZSRS wschodniej części Polski. 13 kwietnia 1943 r. Niemcy ogłosili odkrycie masowych grobów oficerów Wojska Polskiego zamordowanych przez władze sowieckie. W 2007 r. Sejm RP ustanowił tę datę „Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej”.

Kazimiera Iłłakowiczówna

O Boże

O Boże!...

Najpierw jechali długo,

Wieziono ich wiosenną szarugą.

... Ilu ich było?

Dwa? Pięć? Osiem? Dwanaście tysięcy?···

Pamiętamy ich zbrojnych i hojnych,

pamiętamy młodziutkich przed wojną...

O Boże...

Nie myśleć więcej!

Każdy dzień ma swoją pracę,

a tamto - nie powraca.

···A jednak.

O czym myślał zanim umierał

 za szeregiem walący się szereg?

Będziemy kiedyś wiedzieli, skoro już wyszli spod ziemi.

Ktoś ocalony cudem,

ktoś schowany przypadkiem w rowie

straszliwą opowieść opowie:

czy szarpały ich ręce brudne?

czy poszli na rzeź bez oporu?

czy konali wiosennym wieczorem?

czy zabito ich w mroźne rano?

O Boże...

Czy się im pożegnać dano? 

Czy do końca, aż kat wystrzelił,

o niczym nie wiedzieli?

Jeden był jedynak u matki,

a drugi u ojca ostatni;

a trzeci popełnił zbrodnię i jeszcze jej nie zamodlił.

U czwartego synek i żona,

piątemu - wielkość sądzona...

... Jak to być może?

A katów przecie także Pan Bóg stworzył... 

O Boże,

który w jaskółce mieszkasz co obłoki mija,

i w jastrzębiu co w locie jaskółkę zabija,

w kwiatuszku - wypieszczonym w cieniu leśnych malin,

i w tych, co i maliny, i kwiaty podeptali...

… Który zlatujesz ogniem w lecącym pocisku

i w mózgu świecisz co od ciosu się rozpryska...

… Który Jesteś - i to mnie zdumiewa najwięcej -

jednocześnie w Polaku, Moskalu i Niemcu

O Boże,

z tej wichury, co pali pół świata,

zstąp i zamieszkaj, błagam Ciebie, nie w dzieciach, nie w kwiatach,

nie w czystych duszach, ani jasnych wodach, ale w sercach katów!

"Kultura" 1983, nr 4/427